ÖĞRENCİYİ TANIMA TEKNİKLERİ

ÖĞRENCİYİ TANIMA TEKNİKLERİ

ÖĞRENCİ YETERLİLİKLERİNİ SAPTAMADA ÖĞRENCİYİ TANIMA TEKNİKLERİ REHBERLİK VE  ÖĞRENCİYİ TANIMA TEKNİKLERİ

            Çağdaş eğitimin başlıca özelliği buyurucu değil, yol gösterici olması, öğüt vermeyip güçlüklerin çözümünde yardım etmeye çalışması, bireyi, ilgi, anıklık (istidat) ve yeteneğine göre yöneltmesidir. Rehberlik bu anlayışın sonucu olarak ortaya çıkmış bir eğitim uygulamasıdır.

            Son psikolojik gelişmeler yeni tip insan anlayışının doğmasına yol açmıştır. Bu tip insanı, her şeye boyun eğen değil, çevresine iyi uyum yapabilen, “kendini gerçekleştiren insan” tipidir. Eğitimin amacı, insanın kendini gerçekleştirmesi için gerekli ortamı sağlamaktır. Bu amaç rehberliğin de görevselliğidir.

            Öğrenci kişilik hizmetlerinden olan rehberlik, eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır. Rehberlik çalışmalarından olarak, son yıllarda okullarda rehberlik servisleri kurulmaya başlanmış, okul düzeyinde örgütlenmeye geçilmiştir.

            Ülkemizde rehberlik, eğitimin her kademesinde düşün olarak çok eskiden beri ele alınmışsa da bu alandaki ilk çalışmalara, bazı il Milli Eğitim Müdürlüklerinde ve bazı okullarda 1950 yılında yabancı uzmanlar yardımı ile başlatılmış, bir kısım öğretmenleri yetiştirmek üzere çeşitli kurs ve seminerler açılmıştır.

VIII. Milli Eğitim Şura kararı ile rehberlik çalışmalarına hız verilmiş, üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planında ve Milli Eğitim Temel Kanununda rehberlik çalışmalarına önem verilmesi konusu ele alınmıştır.

Rehberliğin planlı olarak uygulama alanına girişi ise, 1970 - 1971 öğretim yılına rastlar. Bu dönem içinde 24 orta dereceli okulda kurulan servisler 1971 - 1972 de 50’ye, 1972 - 1973 te 72’ye 1973 - 1974 öğretim yılında 121’e çıkartılmıştır. .

Rehberlik servisi bulunan okullarda rehberlik çalışmaları “Okul Rehberlik Danışma Kurulu” tarafından yürütülür. Bu kurul, okul müdürünün başkanlığında; okul müdür baş yardımcısı ve yardımcı, danışman rehber, grup rehberi, bir sınıf öğretmeni, bir eğitsel kol yöneticisi, okul doktoru, bir veli temsilcisi, dışarıdan bir uzman, iş alanları kuruluşlarının temsilcilerinden oluşur.

            Rehberlik örgütü bulunmayan okullarda ise rehberlik çalışmaları, öğretimin yanı sıra sınıflarda başlatılmakta ve sınıf öğretmenliği yoluyla yürütülmektedir. Bu nedenle orta öğretim kurumlarında rehberlik servisi adı altında de denenmekte olan rehberlik örgütü çalışmalarının yanı sıra IX. Milli Eğitim Şûra kararı ile bu öğretim yılı tüm orta öğretim kurumlarında rehberlik çalışmaları her sınıfta uygulamaya konulmuş. Her okula gerekli uzman verilememesi nedeniyle bu çalışmaların sınıf öğretmeni aracılığıyla yürütülmesi uygun görülmüştür.

            Rehberlik çalışmalarının yürütülmesi her ne kadar uzmanlığı gerektirmek ise de, bu işi en iyi gerçekleştirecek, bir çocuğa yapılması gerekeni, en iyi yapacak durumda olan insan, sınıf öğretmenidir. Öğretmen çocuğu en iyi tanıyan ve ona en yakın olan kimsedir.

            Öğretmen olarak bizim sorumluluğumuz iki türlüdür. Birincisi; öğrencilerin okulda bulundukları süre içinde en iyi şekilde gelişmelerini sağlamak, ikincisi de; yaşamları boyunca çevreye uyum yapabilecek, insanlar için yararlı olacak yetenekte yetişmelerine yol göstermeye çalışmaktır. İnsan enerjisinin korunması da tüm rehberlik çalışmalarının ortak amacıdır.

            Bu broşür, rehberlik örgütü olmayan okullardaki sınıf öğretmenlerine rehberlik saatlerinde yardımcı olabilmek amacı ile hazırlanmıştır. Ancak burada yapılan açıklamalar sınıf öğretmeninin etkinliklerinin tümünü kapsamamaktadır. Sadece bu çalışmalara başlangıç, bir ön bilgi durumundadır.   

                              

SINIF ÖĞRETMENLİĞİ NEDİR?

            Okullarda eskiden beri aynı ad altında yürütülmekte olan bir kuruluştur. Eğitim çalışmaları arasına çocuklara rehberlik için girmiş bulunmaktadır. Fakat bu kuruluş okullarımızın büyük bir kısmında, belki eğitsel kol çalışmalarından daha da az anlaşılmış ve daha da az etkin bir durumda yürütülmüştür. IX. Milli Eğitim Şûra kararlarına kadar sınıf öğretmenliği çalışmaları için programda yer ve saat ayrılmamıştır. IX. Milli Eğitim Şûra kararında “Rehberlik ve Eğitsel çalışmalarla görevlendirilen            her öğretmene (sınıf öğretmenliği görevi) adı altında haftalık en çok ders saati sayısını geçmemek şartıyla, branş dışı olarak, haftada üç saat ek ders ücreti ödenir” şeklinde belirtme yapılarak bu çalışmalar daha etkin hale getirilmiştir.

            Sınıf öğretmeninin görevleri IX. Milli Eğitim Şûra kararında şöyle belirtilmiştir:

1. Diğer sınıf öğretmenleriyle işbirliği yaparak yıllık çalışma programı hazırlamak ve kendi grubunda uygulamak;
2. Danışman rehber veya grup rehberi ile işbirliği yaparak öğrenciyi tanımak ve gerekli bilgileri toplamak için fiş, gözlem kartları anket vb. doldurmak; kendi grubunda uygulamak ve sonuçları dosyaya işlemek;
3. Başka okullardan gelen öğrencilere ait kişisel dosyalardaki bilgileri incelemek ve değerlendirmek;
4. Öğrencilerle, öğretmenlerle, ailelerle görüşmek ve gerektiğinde sonuçları grup rehberine veya danışman rehbere bildirmek ve öğrenci kişisel dosyasına işlemek;
5. Öğrencilerin ders seçmelerinde kendilerine yardım`etmek;
6. Aile, okul yönetimi ve öğretmenlerce sorunu olduğu saptanan öğrencilerle görüşme yapmak ve gerektiğinde sonucu danışman rehbere bildirmek;
7. Okul, iş ve meslek seçimlerinde öğrencilere yardım etmek,
8. Öğrencilerin eğitsel kol çalışmalarına istekli ve etkin bir şekilde katılmaları için tedbir almak;
9. Ortaya çıkabilecek kişisel ve ailevi sorunların çözülmesinde öğrencilere yardim etmek;
10. Öğrencileri başkaları ile iyi ilişkiler kurmanın yolları üzerinde  düşündürmek;

 III. SINIF ÖĞRETMENİNE OKULUN KATKISI NE OLMALIDIR?

            Sınıf öğretmeninin belirtilen bu görevleri yerine getirmesinde okul,

müdür, müdür yardımcıları, öğretmenler, teknik ve yardımcı hizmetler personeliyle yardımcı olmak zorundadır. Şöyle ki:

1. Okul, her öğrenci hakkında daha etraflı kayıtlar yapmalı ve bunları biriktirmelidir. Rehberlik için en önemli kaynak hiç şüphesiz öğrencinin kendisidir. Bununla beraber bir öğrencinin düşünüşü, duygusunu ve davranışını açıklayan ve sınıf öğretmeni tarafından kolaylıkla elde edilmesi mümkün olmayan çeşitli bilgilere de gerek vardır. Bu bilgiler okulun daima kayıtlarında bulunmalıdır. Kişisel dosyalarda yaşam değeri olan istatistikler, başarı notları test puanları, öğrencinin çalışmaları, sevdiği işler, ilgileri, spor etkinlikleri, öğrencinin başarı ile yaptığı çalışmalar, özellikle rehberlik edecek olanlara yapıcı telkinler verebilmek için çocuk hakkındaki anlamlı olaylar yazılmalıdır. Her sınıf öğretmeni çocuğun kayıtlarını tamamlama sorumluluğunu duymalıdır. Bu kayıtlar, kolaylıkla yararlanılabilecek bir yerde bulunmalıdır.
2. Okul, testlerden daha geniş ölçüde yararlanmak için bazı çalışmalara girişmelidir.
3. Okul, rehberlik sorunlarında öğretmene yardım edecek şekilde bu alanda yetişmiş kimselerden zaman zaman (konferans, seminer vs.) şeklinde yararlanma yoluna gitmelidir. Okul müdürü, öğretmenlere ve sınıf öğretmenlerine meslekte yetişme olanağı verebilmek için ilgili kurumlara başvurarak seminerlere katılmalarını sağlamalı, Rehberlik tekniklerindeki son gelişmelerden öğretmenlere uyarıda bulunmalı ve bunları uygulanmasına çalışmalıdır.
4. Okul çevrede var olan iş olanaklarını araştırarak; sınıf öğretmenlerine bu konuda gerekli bilgileri vermelidir.
5. Okul, öğrencilerin sorunlarını ve gereksinmelerini inceleme de sınıf öğretmenlerine yardımcı olmalıdır.
6. Okul rehberlik programı, sınıf öğretmeninin anlayış ve işbirliği sağlanarak hazırlanmalıdır. Rehberlik çalışmalarının büyük bir kısmını yürütecek olanın, sınıf öğretmeni olduğu unutulmamalıdır.
7. Okul rehberlik alanı ile ilgili yayınları öğretmenlere duyurabilmelidir.
8. Okul, sınıf öğretmenliği saatlerini, okul eğitim programının normal bir parçası olarak düşünmelidir.
9. Sınıf öğretmenliğinin işler hale getirilmesi için, okul öğretim üyeleri, sınıf öğretmenliğinin değer ve amaçlarını incelemeli, şimdiki durumdaki kullanılış şeklini değerlendirmeli ve her sınıf için bir öğretmen seçmelidir. Bütün sınıf öğretmenliği saatlerini koordine edecek bir komite oluşturulmalıdır.
10. Bu komitede sınıf öğretmenleri, öğrenci temsilcileri, eğitsel kol temsilcileri ve okul aile birliği temsilcileri yer alabilir.
11. Okul bir veli günü düzenleyerek, velileri rehberlik çalışmaları hakkında aydınlatmalı, onların katılmasını sağlamalıdır. 

IV. SINIF ÖĞRETMENİNİN REHBERLİK ÖN ÇALIŞMALARI NELER OLMALIDIR?

Sınıf öğretmenliği saati, öğretmen ve öğrencilerin gereksinme ilgi, olgunluk düzeyleri ve çevre koşulları içinde çalışmalara girişmek için toplandıkları bir saattir. Fakat bu ne bir ders saati, ne de bir etüt saatidir. Öğrencilere ahlâk dersi vermek için ayrılmış bir saat de değildir. O halde bu saatin verimli bir şekilde kullanılabilmesi için öğretmen ve öğrencilerin, bütün bir dönemi kavrayacak şekilde, bu saatte ele alacakları sorunları ve çalışmaları programlaştırması gerekir. Aksi takdirde bu saat, herkesin birbiriyle konuştuğu, ödevlerin yapıldığı bir saat olmaktan kurtulamaz.

            Sınıf dediğimiz bir grubu yönetecek olan öğretmenin de grup yönetim tekniklerinde yetişmiş bir kimse olması, ele aldığı öğrenci grubunun psikolojik özelliklerini bilmesi, toplumu tanıması ve girişilecek çalışmalara karşı ilgi duyması gerekir.

            Grup rehberliğinde önemli olan bireydir. Her bireyin, gereksinme, ilgi ve davranışları göz önünde bulundurulur. Bireye belli bir grup içinde yardım edilir. Buna göre grup rehberliği; bireysel rehberliği destekleyen ve kolaylaştıran bir çalışma olmaktadır. Sınıf öğretmeni, grup çalışmalarında ne kadar etkin olursa olsun, bu çalışmaları bireysel rehberliğe götürebilmelidir.

            Demokratik yaşam, bireylerin birlikte çalışmalarını, az veya çok derecede ayrıcalıkları ile birlikte yaşamalarını gerektirmektedir. Ayrıca grup dinamizminin bireyleri üzerindeki etkisi de kuvvetlidir. Birey, grup içinde kendi benliğini ve davranışlarını dener, gerekli değiştirmeleri yapabilir. Bunun yanı sıra grup rehberliğinin bireysel rehberlikten daha ekonomik olması, bir öğretmenden ve yetişmiş elemandan birden çok çocuğun yararlanabilme olanağının olması, grup rehberliğine daha çok önem verilmesini gerektirmektedir.

            Sınıf grup çalışmalarına girişilmeden önce, öğrenciler arasında iş bölümü yapılmalı, grup için gerekli elemanlar seçilmelidir. Grup rehberliğinin başarı ile yapılabilmesi için de sınıf sayısının 30’u geçmemesi ve grup bireyleri arasında yaş, ilgi, gereksinme, sorun gibi yönlerden uygunluk bulunması gerekir. Girişilen çalışmalarda belli süreler de değerlendirilmelidir.

            A - Program yapımına geçmeden önce sınıf öğretmenler kurulu aşağıdaki konular üzerinde durmalıdır:

1. Öğrencilerin sorunları ve gereksinmeleri nelerdir?
2. Her ders konusu en yararlı şekle nasıl getirilebilir?
3. Her sınıf ve şubenin yapabileceği yardımlar nelerdir?
4. Öğretmenler öğrencileri hakkında, hangi teknikle, ne gibi bilgiler toplayabilirler?
5. Öğretmenler, öğrencilerle nasıl görüşme yapmalıdır?
6. Hangi öğrenci sorunları, sınıf öğretmenleri tarafından karşılanmalıdır?

Sınıf öğretmenleri aşağıdaki anketlerle  öğrencileri daha yakından tanıyabilir.

OTOBİYOGRAFİ

Adı Soyadı       :

Sınıfı                :

1. Nerede doğdunuz?
2. Ailenizle olan ilişkilerinizi anlatır mısınız?
3. Ailenizde en çok sevdiğiniz kişi kimdir?
4. Ailenizi şu sıralar huzursuz eden sorunlar nelerdir?
5. Geçmişte ve hala sizi tedirgin eden problemler nelerdir?
6. En iyi arkadaşınız kimdir?
7. Yapmaktan hoşlandığınız işler nelerdir?
8. Okulda en çok hoşunuza giden nelerdir?
9. Okulda hiç sevmediğiniz şeyler nelerdir?
10. Yaşantınız boyunca etkisi altında kaldığınız olay ya da olaylar var mıdır?
11. Geleceğe ilişkin planlarınız nelerdir?

KİMDİR  BU ?

Kimdir  bu ; bulunduğunuz  sınıf içinde  nasıl  tanındığınızı anlamak amacıyla  hazırlanmış  bir tekniktir. Aşağıda  sınıf  arkadaşlarınızı  tanımlayan  özellikler  sıralanmıştır. Her özelliği dikkatlice  okuyunuz, her özellik  sınıf arkadaşlarınızdan  kimin davranış özelliklerine  uygunsa  noktalı  boş yere  o arkadaşınızın  adını ve soyadını yazınız.  Okuduğunuz özellikler   kendinize uygunsa  kendi  isminizi yazınız. Hiç  kimse uygun değilse  o  özelliği  boş  bırakınız.

Yanıtlarınız  kesinlikle  gizli tutulacaktır. İçtenlikle  cevaplayınız.

ÖZELLİKLER

1. Sürekli  yalnız kalmaktan hoşlanan .................................................................................
2. Sürekli  arkadaşlarıyla birlikte olmaktan hoşlanan..........................................................
3. 3-         Çok bencil,devamlı  kendi dediği olsun   isteyen............................................................
4. Her  zaman herkese yardım etmek isteyen.......................................................................
5. Çok çalışkan  hep  yüksek  not  alan................................................................................
6. Dersleri  çok zayıf devamlı kırık not alan........................................................................
7. Çok nazik  kimseyi  kırmaz..............................................................................................
8. Çok  kırıcı ve kaba davranışı  olan...................................................................................
9. En çok sevilen...................................................................................................................
10. Sınıfında hiç  sevilmeyen..................................................................................................
11. Sınıfın  en neşelisi.............................................................................................................
12. Sınıfın en  düzgünü ..........................................................................................................
13. Arkadaşlarıyla  kötü  geçinen...........................................................................................
14. Arkadaşlarıyla  kötü  geçinene.........................................................................................
15. Sorumluluk  duygusu  güçlü olan.....................................................................................
16. Sorumluluk  duygusu  zayıf  olan ....................................................................................
17. Daima temiz  ve düzenli...................................................................................................
18. Temizliğe  önem vermeyen  düzensiz...............................................................................
19. Çok yalan söyleyen...........................................................................................................
20. Hiç yalan söylemeyen.......................................................................................................
21. En çok  dedikodu yapan....................................................................................................
22. En  iyi sır saklayan............................................................................................................
23. Sınıfta  lider  olan..............................................................................................................
24. Şakadan anlamayan ,alınan................................................................................................
25. Şakadan, hoşlanan..............................................................................................................
26. Hayalci  düşünen................................................................................................................
27. Gerçekçi düşünen..............................................................................................................
28. Sinirli ve aniden parlayan..................................................................................................
29. Sakin ve  soğuk kanlı.........................................................................................................
30. Öğretmenlerle  iyi  geçinemeyen.......................................................................................
31. En  zekice  buluşlar yapan.................................................................................................
32. En  güç anlayan,zor kavrayan............................................................................................
33. Aceleci ve telaşlı ...............................................................................................................
34. Çok sabırlı ve sakin............................................................................................................
35. Haksızlıklara tepki  gösteren..............................................................................................
36. Haksızlıklara  boyun eğen..................................................................................................

ÖĞRENCİ PROBLEMLERİNİ TARAMA LİSTESİ

            Sevgili öğrenciler,

            Bu listede kız ve erkek öğrencilerin problemlerini bulacaksınız. Listeyi yavaş yavaş okuyun. Sizi üzmekte ve düşündürmekte olan her problemi numarasına dikkat ederek işaretleyin.

1. Gözlerimden rahatsızım.
2. Sık sık başım ağrıyor.
3. Kulaklarımdan rahatsızım.
4. Genellikle yemeklere karşı iştahsızım.
5. Dişlerimden rahatsızım.
6. Okulumuz çok bakımsız ve temiz değil.
7. Okuldaki spor faaliyetlerini yeterli bulmuyorum.
8. Fen dersleri için labaratuvar yeterince kullanılmıyor.
9. Sosyal faaliyetlere yeterli zaman ayrılmıyor.
10. Çok fazla ev ödevi veriliyor.
11. Ders programları iyi ayarlanmıyor.
12. Dersler ilgi çekici hale getirilmiyor.
13. Bir günde birden fazla dersten yazılı yapılıyor.
14. Derslere çok çalıştığım halde başaramıyorum.
15. Kitaplara karşı ilgim yok.
16. Matematik dersinde yeterince başarılı değilim.
17. Sınıfta konuşmaktan çekiniyorum.
18. Ders çalışmaktan hoşlanmıyorum.
19. Kafamı derse iyice veremiyorum.
20. Yabancı dil dersini anlamada güçlük çekiyorum.
21. Edebiyat ve kompozisyon dersinde başarılı değilim.
22. Aile içinde yeterince sevilmediğimi hissediyorum.
23. Ailem bana çok fazla baskı yapıyor.
24. Annemle anlaşamıyorum.
25. Babamla anlaşamıyorum.
26. Kardeşimle anlaşamıyorum.
27. Ailem bana karşı çok ilgisiz.
28. Evde ders çalışabileceğim bir odam yok.
29. Ailem istediğim mesleği seçmeme izin vermiyor.
30. Başkaları ile rahat ilişki kuramıyorum.
31. Çekingenim, kendime yeterince güvenim yok.
32. Başkalarına güvenemiyorum.
33. Herhangi bir şeyde önder olmaktan çekiniyorum.
34. Kendimi olduğumdan farklı gösterdiğim için üzülüyorum.
35. Sıkıntılarımı anlatabileceğim kimsem yok.
36. Topluluk içerisinde nasıl davranacağımı bilemiyorum.
37. Çok çabuk tesir altında kalıyorum.
38. Çok çabuk heyecanlanıyorum.
39. Yanlış arkadaş seçiyorum.
40. Sinirliyim.