SINIF YÖNETİMİ
Son birkaç yılda sınıf
ortamındaki öğrenci-öğretmen ilişkilerini açıklama amacıyla literatürde yer
almaya başlayan ve sınıf yönetimi adıyla yayınlanan, makale vb. eserler
incelendiğinde bunların; öğrenci davranışlarının plânlanması sınıftaki
örgütlenme, iletişim ve istenmeyen davranışların önlenmesi gibi konular
üzerinde yoğunlaştıkları görülecektir. Sınıf yönetimini, sınıf yaşamının bir
orkestra gibi yönetilmesi şeklinde tanımlayan Lemlech'in bu
tanımlamasında aynı kavramı açıklamaya yönelen tüm tanımları birleştirdiği
söylenebilir. Yapılan bir araştırmada sınıf yönetiminin boyutları şu başlıklar
altında toplanmaktadır:
·
Meslek
(alan) hakimiyeti,
·
Sınıf
içinde amaçlı davranış gösterme,
·
Liderlik,
·
Planlama,
·
İletişim,
·
Davranışların
yönetimi,
·
Zamanın
yönetimi,
·
Etkinliklerin
yönetimi,
·
Değerlendirme.
Araştırmanın bulgularına göre,
İlköğretim müfettişleri sınıf öğretmenlerini sınıf yönetiminin bütün
boyutlarında "Orta Düzey Yeterlikte" göstermektedirler. Aynı araştırmada
öğretmenlerin sınıf yönetimi konusunda hizmet öncesi ve hizmet içi eğitim
ihtiyacı içerisinde oldukları belirtilmektedir. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin
sınıf yönetimi konusundaki yeterliklerinin artırılması konusu üzerinde
öncelikli olarak durulmasının gerekliliği önerilmektedir.
İlköğretim okullarında önemli
bir öğretmen niteliği olarak karşımıza çıkan sınıf yönetimi eğitimde başarılı
olmak için ilk adımdır. Bu nedenle öğretmenin liderlik rolü ön plâna çıkmakta
ve grup dinamizmini bilmesi önem kazanmaktadır. Bununla birlikte öğretmenin
bireysel özellikleri, ders verirken kullandığı öğretim stratejileri, yöntem ve
teknikleri de sınıf yönetimini etkilemektedir. Sınıftaki disiplin anlayışı ise
katı kuralların uygulanmasından çok bilgiye ve seviyeye dayalı olmalıdır. Diğer
bir anlatımla öğretmen sınıf içinde disiplini, bilgisiyle, öğrenciye sevgi
göstermesiyle ve ona saygı duymasıyla kurmalıdır. Sınıfın iyi yönetimi için
öğretmenin öğrencilerle iyi ilişkiler kurabilmesi gerekir. Bunda öğretmenin
öğrencilere ilişkin tutumu önemli bir rol oynar. Bu süreçte etkili bir öğretime
rehberlik edebilecek düzeyde nitelik ve anlayışa sahip öğretmen, başarılı bir
sınıf yönetimi rolü oynayabilmektedir.
Her sınıfın, öğrenmeyi olumlu ve
olumsuz etkileyecek bir atmosferi, iklimi vardır. Sınıf iklimi, kullanılan
öğretim yaklaşımları, kontrol yöntemi ve tüm ilişkiler öğretmen tarafından
sağlanır. Ancak sınıfı oluşturan öğrencilerin öğrenmeye ve öğretim
etkinliklerine karşı oluşturdukları tutumlar da sınıf iklimini oluşturmada
önemli rol oynamaktadır. Öğretmen sınıfın tüm özellikleri bakımından analiz
ederek öğrencileri sınıfta olumlu bir havanın oluşturulmasında katkı sağlayıcı
bir unsur olarak kullanabilmelidir. Öğretmenler sınıfta kurdukları iletişim
özelliklerine göre etkili olabilmektedirler. Etkisi en az olan iletişim biçimi,
öğretmenin bireysel olarak öğrencilerle tek olarak ilgilendiği iletişim
biçimidir. Buna karşılık bu iletişimin bireysel olarak öğretmen-öğrenci
arasında kurulması etkili olmakta iken; öğretmen-öğrenci ve öğrenci-öğrenci
etkileşiminin mümkün olduğu öğrenme ortamında kurulan iletişimin ise çok etkili
olduğu bilinmektedir. Öğretmenin sınıfa hakimiyetini sağlayıcı olması
bakımından sınıfta disiplini sağlayıcı uygulamalarda önem taşımaktadır. Bu
bakımdan öğretmenin sınıf yönetimi konusundaki başarısını disiplin anlayışı ve
uygulamaları da etkileyebilmektedir. Otoriter, problemleri disipline edici
yöntemlerle çözme eğilimi içerisinde olan öğretmenler sükûneti sağlamada
başarılı olsalar bile öğrencilerin zihinlerinde oluşan kaosa engel
olamamaktadırlar.
Sınıf yönetimi, öğretim
esnasında öğretmenin öğrencilerini belli bir takım kurallara ve kişisel eğitim
anlayışına göre hedefe kısa ve disiplinli bir yolda sağlıklı bir şekilde
götürmesi anlamını taşır. İlköğretim kurumlarında disiplin denince; öğrencinin
okul hayatını ve öğretimle ilgili faaliyetlerini düzenlemek amacını güden
önlemler anlaşılır. Bu önlemlerin bir kısmı emirlere ve dolayısıyla zora; bir
kısmı da isteğe ve sevgiye dayanır. Bu ikisinden eğitimsel değeri olanlar,
çocuğun isteğine dayananlardır. Bunlar öğrencinin Ahlak ve karakter bakımından
en iyi şekli almasına yardım eden bütün faaliyetlerin toplamından meydana
gelir. Alınan bu önlemlerin amacı; öğrencinin okulda tabiî hayat şartları
içinde yaşamasını ve çalışmasını, disipline uyar bir vatandaş olarak karakteri
olgun bir insan olmasını sağlamaya çalışmaktadır. Öğretmenin eğitim anlayışı,
mesleki bilgi yeterliliği, şahsiyeti okuldaki disiplini sağlamada etkili olan
unsurlardandır.
1. Okullardaki Disiplinsizlik
sebepleri:
·
Okul
programının ve okul yönetmeliklerinin öğrenci psikolojisine uygun olmaması,
·
Ailenin
ekonomik düzeyinin olumsuzluğu ve aile eğitim anlayışının yetersizliği,
·
Arkadaş
ortamının olumsuz tesirleri,
·
Öğrencinin
sahip bulunduğu bedeni özürler,
·
Psikolojik
gerginlikler ve heyecansal durumlar,
·
Öğretmenler
arasındaki disiplin anlayışındaki farklılıklar,
·
Öğretmenlerin
kişiliği,
·
Okulun
sahip bulunduğu olanaksızlıklar,
·
Öğrencilerdeki
başarısızlık kaygısının yüksekliği,
·
Öğrencilerde
güven duygusunun eksikliği vb sebepler.
2.Disiplini sağlamada dikkat
edilecek hususlar:
·
Sınıfta
göz iletişimini etkili bir biçimde sağlayabilme,
·
Dikkati
dağınık öğrencileri canlı tutmayı bilme,
·
Sınıfın
oturuş düzeninin iyi ayarlanması,
·
Öğrencileri
ismen tanıyabilme,
·
Sınıf
karşısında tenkitten kaçınma ve kendine hâkimiyet,
·
Sınıfın
normlarını bilme ve bunlardan yararlanabilme,
·
Öğrencilerle
yakından ilgilenme, bunu onlara hissettirebilme,
·
Nadir
olarak tekrar eden bazı davranışları hoş karşılayabilme,
·
Olayları
daha başlangıcında ve büyümeden çözebilme,
·
Alaycı
ve kibir gibi davranışlardan uzak olma,
·
Tarafsızlık
ve objektiflik,
·
Problemleri
başkalarının yardımı olmadan çözümleyebilme,
·
Mizahi
ve güler yüzlü bir kişilik,
·
Kendini
beğenmişlikten ve sık sık kendini anlatmaktan uzak olmak,
·
Öğrenmeyi
güç bir duruma getirmeme,
·
Öğrencilerin
düzeylerine uygun olarak hitap edebilme,
·
Olayları
değişmez gerçeklere göre değil, olumlu taraflarını da göz önüne alarak
çözümleyebilme vb hususlar.
Sınıfta sağlıklı sınıf ortamını
oluşturabilmek için belirli kuralların önceden öğrenci iş birliğinde konulması
faydalıdır. Fakat bu kurallar kesin kurallar hükmünü taşımamalıdır. Zira "
Her şey katı ve kesin kurallar getirilerek çözülebilmiş olsaydı, dünyada en
başarılı yöneticilerin hiç şüphesiz diktatörler olması gerekirdi" (Taşdemir, 1998:148-152)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder