Psikoz
Kavramı: Psikoz kısaca kişinin gerçeklikle alakasını
koparan akıl hastalıklarının genel adıdır. Psikozlar en basitinden birkaç gün
süren kısa psikozlar ve bazen bir ömür boyu devam edebilen şizofreni
yelpazesinde çok fazla sayıda hastalık ihtiva eder.
Hayatımızın en büyük
nimetlerinden biri şüphesiz akıldır. Aklımız sayesinde gerçekleri çarpıtmadan
kavrar ve ona uygun sonuçlar çıkarırız. Şizofreninin de içinde bulunduğu
psikozlar dediğimiz hastalıklarda kişilerin gerçeği değerlendirmesi bozulur.
Psikiyatrik hastalıklar içinde sıklığı olarak % 3-5 arasında değişen şizofreni
yıllar boyunca insanların hem korktuğu hemde ilgi duyduğu bir hastalık
olagelmiştir.. Bunun nedeni gizemli bir yaşam ve normal davranışların ötesine gitmekte
yatar sanırım.
Şizofrenlerde görülen belirtileri şu şekilde
sıralamak mümkündür.
1-Hezeyanlar
(Sanrı-Delusion) : Gerçeğin ötesinde kendi kafasında kurduğu
şeyleri gerçeklermiş gibi değerlendirme. İkna için makul delillerle bile onları
değiştirememe. Paranoid kıskançlık yada büyüklük hezeyanları gibi.
2-Varsanılar
(Halusination): Kulağına gaiblerden sesler gelmesi, gözüne
kimsenin göremediği varlıkların görünmesi burnuna kötükokular gelmesi gibi.
3-Konuşma
içeriğindeki acayiplikler: Kelime salatası yada anlamın birbirinde kopup
konuşmanın içeriğinde bir bütünlük olmaması durumu vardır.
4-
Garip davranış:Ortalık yere çişini yapma
yada herkesin ortasında masturbasyon yapmayı makul görme gibi yada hiç hareket
etmeden uzun süre kalma vs.
5-Kişinin yüzünde donuk bir duygu ifadesi varlığı, konuşmamam yada kişinin herhangi bir olay karşısında duygu ifade edecek jest ve mimik göstermemesi.
5-Kişinin yüzünde donuk bir duygu ifadesi varlığı, konuşmamam yada kişinin herhangi bir olay karşısında duygu ifade edecek jest ve mimik göstermemesi.
Sayılan belirtilerin hepsinin bir şizofrende olması
gerekmez. İlk ikisi var ise kişiye psikoz grubu hastalıklardan birisi var
deriz. Bunlar içerinde süre ve hastalığın şiddeti şizofreni demek için gerekir.
6 aydan daha uzun bir süre psikoz belirtileri gösteren hastalara şizofreni
diyebiliriz.
Şizofreni tanısı konulduktan sonra alt tiplere
ayrılır. Tabloya hakim olan belirtinin tipine göre yapılan alt tiplemelr
hastalığın geleceği ve nasıl olabileceği (prognoz) hakkında da ön kestirme
yapmamıza yardımcı olur. Bu tipleri kısaca şöyle sıralayabiliriz.
1-Paranoid tip Şizofreni: Bu tip
şizofrenlerde hastalığın normal insanlardan ayırdedilmesi oldukça zordur. ÇünkÜ
kişilerde hezeyanları doğrultusunda zaman zaman zaman yapabilecekleri davranış
dışında etrafa garip gelebilecek çok fazla belirti yoktur. Bir veya birkaç
hezeyana ek olarak sıklıkla kulağa gelen sesler vardır. Bu hastalar diğer
şizofreni alt tiplerinde olduğu gibi garip davranışlar garip konuşmalrda
bulunmazlar. Hatta bazen çevrelerinde hezeyanlarına inanan insanlar bile
bulunabilir. Şizofreninin bu tipi ile yine bir psikoz olan Hezeyanlı Bozukluk
çok sıklıkla karıştırılabilr.
2-Desorganize ( Dağılmış)
Tip Şizofreni: Bu hastalar da dağılmış
konuşma ve dağılmış davranışlar görülebilir. Yani saçma sapan konuşmalar yada
etrafa saçma gelen davranışlar yaparlar. Yüzlerine bakılırsa donuk bir yüz
ifadesi yada mevcut durumu ile alakasız bir duygulanım gösterirler. Yani
ağlanacak şeye gülebilirler, gülünecek şeye ağlayabilirler. Yada duygulanım
ifadeleri anlamsız yere sık sık değişir.
3- Katatonik Tip
Şizofreni: Şizofreninin bu tipinde
hastalarda uzun süre aynı garip postürde (duruş, vaziyet lama) duruşlar ve
aşırı hareketsizlikler, açıkca amaçsız olarak yapılan ve dış uyaranlardan
etkilenmeyen aşırı hareketler yada aşırı negativist davranmalar olabilir. Bu
tip Şizofreni hastaları karşısındaki insanın hareket ve davranışlarını tekrarlaabilirler.
4- Farklılaşmamış Tip
Şizofreni: Hasta muyene edildiğinde
şizofreni tanısı konur ancak yukarıdaki alt tiplerden hiçbirisi tam olarak
ayırdedilemezse bu tanı konur.
5- Tortu Tip Şizofreni: Belirgin olarak
şizofreni belirtilri artık kalmamıştır ancak daha cok duygulanımdaki (affect)
küntüğn sürdüğü ve şizotreni beliritlerinin yumuşamış halde devamettiği
durumlarda bu alt tip şizofreniden bahsedilir.
Psikoz belirtileri başladıktan sonra en az 6 ay
devam etmesi gerekir ki hastaya şizofreni tanısı konulsun. Eğer daha kısa süre
geçti ise hastanın tanısı tam olarak konmaz beklenir. ( Kısa psikotik bozukluk,
Şizofreni benzeri bozukluk vs)
Bazen şizofreni yaşanılan genel tıbbi bir duruma bağlı
olarakta ortay çıkabilir. Bunun ayrımını tam olarak yapmak mümkün değildir.
Ancak hastalıkla şizofreni arasındaki ilişki bilimsel olarak doğrulanırsa
bundan söz edilebilr.
Alkol ve madde kullanımına bağlı psikozlar ve
şizofreni bundan sonraki yıllarda sanırım daha fazla ortaya çıkacaktır.
Şizofreninin tedavisinde yeni çıkan ilaçlar büyük
ufuklar açmıştır. Bu ilaçların bazen yıllarca toplumdan kaçmış hastalara bile
faydalı olduğu görülmektedir. Tedavide ilaçlar ilk sırada gelir. Bu hastalık
için psikoterapilerin yeri neredeyse yok gibidir. Sosyal yardımlar ise toplumsal
uyumun daha iyi olmasını sağlar. Böylece şizofreni hastalığının ortaya
çıkardığı fiziksel ve sosyal yıkım çok daha uzun sürede ve daha az ortaya
çıkar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder