İnsanlar belirli bir potansiyelle
doğarlar ve zamanla bu potansiyel gerek ailenin gerekse çevrenin etkisiyle
etkilenerek değişime uğrar fakat buradaki etkilenme sözcüğünü özellikle
vurgulamak istiyorum çünkü insanların doğuştan getirdikleri bu potansiyelleri
her zaman gelişmez engellenebilirde ki ülkemizde de genelde özellikle bazı
yanlış paradigmalar sonucu çocukların gelişimi engellenmektedir. Örneğin uslu
çocuk hep oturan hiçbir şeye karışmayan çocuk olarak algılanır, yerinde
duramayan sürekli aktif olan çocuklarında öyle “uslu” olmaları istenir böylece çocuğu bir nevi sürü
psikolojisiyle hiç etliye sütlüye karışmayan bir kişi haline getiririz.
Çocuklar ilk eğitimlerini aile
ortamında aldıktan sonra ilkokula başlarlar. İlkokul döneminde akademik
gelişimleri ile sosyal gelişimleri birbirinden ayrı düşünülmemelidir. Genelde
aileler çocuklarından toplamsal bir paradigma sonucu derslerinde başarılı
olmalarını beklerler fakat büyük fabrikalarda yapılan bir anketin sonucuna göre
fabrikaların bir mühendisten birinci sırada istediği beceri olarak “sosyal
becerileri” göstermektedirler mühendislik teknik bilgisini ise ancak altıncı
sırada istemektedirler. Buradan şu sonuca varabiliriz “sosyal beceri” leri
gelişmiş bireyler tercih sebebidirler peki bu sosyal beceriler nedir. Sosyal
becerileri birkaç başlık altında toplayacak olursak:
·
İlişkiyi başlatma ve sürdürme becerileri
·
Grupla bir işi yürütme becerileri
·
Duygulara yönelik beceriler
·
Saldırgan davranışlar ile başa çıkmaya yönelik
beceriler
·
Stres durumlarıyla başa çıkma becerileri
·
Plan yapma ve problem çözme becerileri
Tüm bu becerilerin geliştirilmesi çabalarının
temelinde sosyal davranışlarını geliştirebilmek ve öğrencilerimizi uygun
davrandıklarında desteklemek bulunmaktadır. Sosyal becerilerin tesadüfi öğrenme
ve bilişsel olgunlukla gelişmesi beklenir. Bu gelişimde aile ve çevrenin bilinç
düzeyi ve ekonomik düzeyiyle ilgilidir. Bir bakıma şansı olan çocuk öğrenir
olmayanlar öğrenemez gerçekte ise bu becerilerin çok önemli olmalarına karşın
istendikten sonra çok rahat okul ve ev ortamında “her” çocuğa öğretilebilir.
Bunun içinde çok fazla çabaya gerek yoktur sadece oyunu kurallarına göre
oynamak gerekir çocuklara bu becerileri kazandırmak için ekstra senaryolar filan
öğretmeye de gerek yoktur yapılması gerekenler hem ev ortamında kendiliğinden
gelişen olayları geliştirerek yada değişik yönergelerle çocuklarımızın doğru
paradigmalar oluşturmalarını sağlamalıyız.
Aslında “sosyal becerilerin” denetimi ilkokul
karnelerinin genelde sağ tarafında çeşitli başlıklar altında sağlanmaya
çalışılmaktadır fakat ne acıdır ki bu sütunda ki notlar genelde ders notlarıyla
doğru orantılı olarak verilmekte ve de bu becerilerin geliştirilmesi için çok
çalışma yapılmamaktadır.
Öğrencilere sosyal becerilerin kazandırılmasında
rehber öğretmenin temel rolü öğretmenleri ve velileri bilgilendirmek ve
yönlendirmektedir. Öğretmenlerin bu becerileri eğitim ve öğretimin içine
sokabilmelerinde rehber öğretmenin etkisi çok önemlidir. Öğretmenlere vereceğiniz
temel bilgiler şunlar olabilir:
·
Bu etkinlikler sınıf ortamı içinde bütün öğrencilerin
katılacağı ve uygulayacağı biçimde düzenlenmelidir.,
·
Bu becerilerin programa katılabilmesi için öğrenci
merkezli bir eğitim uygulanmalıdır.
·
Öğretmenler öğrenciyi bir bütün olarak
değerlendirmelidirler. Akademik ve sosyal davranışlarını birbirinden ayırmadan
değerlendirmelidir.
Sınıf öğretmenleriyle rehber öğretmenin koordineli
çalışmaları sonucu öğrencilerde çok büyük değişiklikler gözlemlenecektir ve de
en önemli yararı öğrencilere davranışlarının felsefesi öğretileceği için
öğrenciler doğru paradigmalar geliştirecektirler bu paradigmalar da onlara
hayat boyu doğru ve etkili kararlar vermelerini sağlayacaktır.
ETKİNLİKLER
Selamlaşma
Amaç: Görgü kurallarını geliştirme
Düzey: 6-13 yaş
İşlem
Bugüne
kadar siz bir tanıdığınızın yanından “Merhaba, günaydın” demeden geçtiniz mi?
Neden?
..............................
Bugüne
kadar bir tanıdığınız yanınızdan “Merhaba,günaydın...” demeden geçti mi? Siz bu
durumda ne hissettiniz?
...................................
Karşılıklı
iyi ilişkiler, duyarlı olmayı, saygıyı, değer vermeyi içerir. Bunların ne
anlama geldiğini öğretmenlerinizle, sınıf arkadaşlarınızla ve anne-babanızla
konuşup ne anladığınızı yazınız.
Konuşmayı Başlatma ve Sürdürme
Amaç:Sözel iletişimi başlatabilme ve
sürdürebilme
Düzey:5 yaş
İşlem
1. Konuşmayı başlatabilmek ve
sürdürebilmek için sizce neler önemlidir?
..................................................
2. Biriyle
konuşmaya başlayınız.
a.
Kiminle konuştunuz?
b.
Konuşmayı nasıl başlattınız?
c.
Karşınızdaki kişiye neler söylediniz, sordunuz?
d.
Kendinizle ilgili neler söylediniz?
3.
Sizce konuşmayı başlatmak ve sürdürmek için neler
önemlidir?
Problem Çözme
Amaç: Sorunlarla başa çıkabilme ipuçları
verme
Düzey: 9-15
İşlem
1. Son günlerde evde, okulda, aile fertlerinden biriyle ya da
bir arkadaşınızla yaşadığınız bir sorunu yazınız.
...............................
2. Bu
sorununuzu çözmek için neler yapmayı düşündüğünüzü yazınız.
...........................
3. Nasıl
çözdüğünüzü yazınız.
a. Yukarıda bu sorununuzu çözmek için düşündüklerinizden
hangisini uyguladınız?
b. Neden onu
uyguladınız?
4. Bu sorunla
başa çıkarken sakin olmanın bize ne yararları olabilir?
Alay Etme
Amaç: Başkalarına
saygı duymayı öğrenme
Düzey: 6-12 yaş
İşlem
Hasan uzun boylu zayıf bir çocuktu. Bir gün güzel çanta ile
geldi. Cem bakmak için çantayı Hasan’ın elinden çekip aldı. Hasan Cem’e kızdı
ve “Çantamı geri ver” dedi. Cem “Al çantanı leylek” diye çantayı yere attı. Bu
olaydan sonra bazı çocuklar, Hasan’a “leylek” demeye başladılar.
1.
Bu durumda Hasan ne hissetmiş olabilir?
2.
Bu durumda Hasan ne yapmalı?
3.
Size hiç isim takan oldu mu? Öyleyse, siz ne
hissettiniz?
4.
Siz bir arkadaşınızı takma isimle çağırdınız mı?
Bize Katıl
Amaç:Sosyal
İlişkileri geliştirebilme
Düzey:7-12 yaş
İşlem
Fulya sınıfta hiçbir şeye
katılmayan ve hiçbir grup etkinliğinde yer almayan bir kızdır. Sınıfta varlığı
ile yokluğu belli değildir. Sorulmadıkça konuşmaz. Arkadaşları, onu aralarına
almak istemektedirler.
Bunun için ne yapmalıdır?
Öğrencilerden çeşitli çözüm önerilerini
söylemelerini ve tartışmalarını isteyiniz. En uygun önerileri sınıfta
oynayınız.
Daha fazla örnek etkinlik için
bakınız ( yani satın alınız )
İLKÖĞRETİMDE SOSYAL BECERİLERİN
GELİŞTİRİLMESİ
PRF. DR. FÜSUN
AKKÖK
ÖZGÜR
YAYINLARI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder